Munu loftslagsáherslur Íslendinga koma fram í tíma?

Þann 22. febrúar eiga þjóðir heims að vera búnar að senda áherslur sínar og sjónarmið varðandi hvað eigi að taka við að loknu tímabili Kyoto-bókunarinnar.

Ef eitthvað er stefnumótandi, þá er það framsetning slíkra áherslna. Þess vegna þætti mér eðlilegt að Alþingi álykti um þær, þannig að umboðið sé skýrt.

Ríkisstjórnin hefur talað út og suður um mál sem snerta loftslagsmálin, einn ráðherrann vill engar undanþágur, meðan aðrir tala um álver og virkjanir úti um koppa og grundir og ráðast á þá sem stíga varlega til jarðar. Þess vegna er alls ekki ljóst hverjar áherslurnar verða. Mun Ísland t.d. leggja áherslu á áframhaldandi viðurkenningu á góðum árangri sínum í orkumálum?

Við búum í alþjóðavæddum heimi og verða tillögurnar að miðast við það.

Í svipinn sé ég þrjár nálganir á málið:

Ríkjakvótanálgun, geiranálgun og einkaneyslunálgun, sem væri samþætting hinna fyrri.

Sú leið sem farin var í Kyoto er hrein ríkjakvótanálgun. Hvert ríki heldur utanum losun sem verður innan landamæra sinna. Kosturinn við hana er einfaldleiki kerfisins, á kostnað sanngirni og að hluta til hvata til framfara í framleiðslutækni og framfara. Eins er erfitt að ná utanum alþjóðasamgöngur og framleiðslu í þessari nálgun. Fyrirtæki fara með framleiðslueiningar til landa sem eiga inni kvóta eða eru utan núverandi kvóta. Er þetta kallað kolefnisleki. Það er eðli þessa kerfis að það getur ekki gengið upp.

Geiranálgunin byggist á því að hver geiri skilgreini viðmið um losun í sinni starfsemi og miðað við losun á framleidda einingu. Þannig væri ákveðin losun við heimilishald skilgreind, pr íbúa, hvert framleitt tonn af vöru eða einingar af þjónustu, sem skipt væri í vöruflokka eftir eðli, járn, korn, ál mjólk, gistinætur o.s.frv. Samgöngur er erfitt að nálgast með þessum hætti, því framleidda einingin þ.e. tonnkílómeterinn er afleiðing ákvarðana í öðrum geirum. Líklegast verður að beita söguskýringanálguninni á samgöngurnar og miða áfram við 1990.

Einkaneyslunálgunina væri hægt að hugsa eins og virðisaukaskattskerfi í anda líftímanálgunar. Haldið yrði utan um losun við framleiðslu hráefnis og framleiðslu hverrar vöru og losun við hverja einingu sem fylgdi henni svo milli framleiðslustiga þangað til að hún kemst í "lokanotkun". Gefinn yrði svo út kvóti á hvern einstakling í hverju ríki og svo er það hvers ríkis að ákveða hvaða ráðum er beitt til að halda sér innan hans. Það er nefnilega ekki sanngjarnt að ríki sem stunda mikinn útflutning skuli þurfa að "borga" fyrir losun sem komin er til vegna þarfa sem verið er að fullnægja í öðrum löndum. Kerfið er í eðli sínu nokkuð flókið, því fylgir talsvert skrifræði og hætta á svindli er mikil, svo það er þungt í framkvæmd, meðan ekki er hægt að hafa bókhaldið miðlægt og rafrænt á alþjóðavísu. Þetta kerfi er nálægt því að vera fullkomið, en ég tel ekki raunhæft að það komist á fyrir 2012.

Ég tel að Ísland eigi að leggja mikla áherslu á geiranálgunina í sínum málflutningi. Nálgun þar sem horfið er frá söguskýringum eins og hægt er, þar sem losunin er skoðuð í sögulegu samhengi, heldur verði losun við lausn hvers verkefnis mæld og stýrt og fyrirtækjunum gefinn kostur á að þróast til að uppfylla sínar skuldbindingar. Á þar næsta tímabili ætti svo að fara í einkaneyslunálgunina.

En maður heyrir ekki af neinum umræðum um málið innan ríkisstjórnarinnar og er það miður, því þetta er spurning sem skiptir hagsmuni Íslendinga miklu um alla framtíð.