Landskipulag; Útfærsla stjórnlyndis í stað frjálslyndis

Í undirbúningi að landskipulagi, sem hófst í ráðherratíð Jónínu Bjartmarz, var grunnhugsunin að leggja þá skyldu á ríkið að það samþætti sína áætlanagerð í landsskipulagi, þannig að sveitarfélögin gætu sótt á einn stað upplýsingar um fyrirætlanir þess í sinni skipulagsvinnu, enda hafa áætlanir ráðuneytana oft verið á ská og skjön hver við aðra og byggja á mismunandi forsendum og spám. Vegir liggja um einn dal, raflínur um þann næsta og ljósleiðarar kannski um þann þriðja. Var það í samræmi við stefnumótun Framsóknar á síðasta flokksþingi, þar sem áhersla var lögð á að skipulagsvaldið væri áfram hjá sveitarfélögunum.

Auðvitað þurfa sveitarfélögin að taka mið af áætluðum framkvæmdum ríkisins, alveg eins og ávallt hefur verið í línulögnum hvers konar, vegaframkvæmdum, uppbyggingu heilbrigðishúsnæðis o.s.frv.

En það stóð aldrei til að taka skipulagsvaldið af sveitarfélögunum og er það stefnubreyting í átt til stjórnlyndis sem ríkisstjórn Samfylkingar og Sjálfstæðisflokks er að standa fyrir í því frumvarpi sem búið er að leggja fram, þar sem búið er að einskorða landskipulagið við landnotkun, en ekki aðra þá starfsemi sem skipulagsvinnan þarf óhjákvæmilega að taka tillit til. Væri ríkið því orðið stikkfrí í sínum skyldum gagnvart sveitarfélögunum, en landþörf ríkisins væri tryggð með boðvaldi með þessari takmörkun landsskipulagsins.

Það er því eðlilegt að sveitarfélögin mótmæli, enda er landsskipulagið orðið að landtöku ríkisins gagnvart sveitarfélögunum, eftir samráð, án þess að skyldur ríkisins til innbyrðis samræmingar komi á móti.

(breytti þessari færslu eftir að hafa lesið umsögnina og frumvörpin betur)

Segja sjálfstjórnunarréttinn í hættu

Evrópukönnun Fréttablaðsins: Vantraust á stjórnvöldum

Þessi merkilega könnun Fréttablaðsins þar sem tæp 70% þjóðarinnar vill hefja undirbúning aðilarviðræðna við ESB eru umfram allt alvarleg skilaboð til stjórnvalda. Almenningur treystir ekki Seðlabankanum, stefnulausri Samfylkingu og ekki síst sundurleitum Sjálfstæðisflokki til að stýra þjóðarskútunni.

Gefur ríkisstjórnin frat í Sameinuðu þjóðirnar?

Þann 11. júní rennur út sá frestur sem Ísland hefur til að bregðast við áliti mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna um íslenska fiskveiðistjórnunarkerfið. Eftir 54 daga.

Mér sýnist 15 þingdagar vera eftir og á þeim tíma þyrftu lagabreytingar að komast í gegnum 3 umræður, hagsmunaaðilar að kynna sér málið og semja umsagnir, heit og löng umræða að fara fram á þingi og á öðrum vettvangi, áður en málið kæmist í gegn.

Ég er smeykur um að þetta sé vitnisburður um að viðbrögðin verði neikvæð, svörin verði þau að lögsaga dómstólsins sé ekki bindandi og mikil áhersla verði lögð á að ekki hafi verið einhugur í nefndinni og rök þeirra sem skiluðu séráliti verði týnd til og gerð að aðalatriði. Málið fari sem sagt ekki til Alþingis yfirhöfuð og engar breytingar verði gerðar.

Eru þetta samræðustjórnmál Samfylkingarinnar í raun?

Ingibjörg Sólrún sagði í seinni Borgarnesræðu sinni:

Ég gagnrýndi valdsmennina þá. Ég hef haldið því áfram og ég mun halda því áfram eins lengi og þörf krefur. Ég tel fulla ástæðu til að tala um hvernig þeir sem stjórna samfélaginu fara með vald sitt, hvernig þeir fara með það opinbera vald sem þeim hefur verið trúað fyrir.

Líklegast er ekkert að marka, hún er komin í ríkisstjórn núna. 

Það verður fróðlegt að fylgjast með því hvaða áhrif það hafi á framboð okkar til öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna, stöðu okkar innan hafréttarmála, að við gefum frat í stofnanir þeirra.

Að kunna fótum sínum forráð

Þessi hringavitleysa í kringum REI  sýnir enn og aftur að Sjálfstæðisflokkurinn kann ekki fótum sínum forráð við meðhöndlun almannafjár sem mögulegt er að koma í einkaeigu. Rassvasakapítalismi Flokksins og vina hans er allsráðandi, þegar komið er að kjötkötlunum gleymist allt sem áður hefur verið sagt og ausan munduð af ákafa við að skófla upp úr pottum borgarbúa til vina Flokksins. Langtímahagsmunir borgarinnar virðast engu skipta í því efni. Honum var ekki, er ekki og mun ekki verða treystandi til þess að fara einum með eigur borgarinnar.

Nú er enginn Björn Ingi til að klína skömminni á og ekki gleymdi Villi neinu núna. Fyrirætlanirnar eru skýrar.

Fyrst REI, svo OR.

Tillaga um sölu á REI?

Ólafur F verður að útskýra mál sitt

Þessi borgarstjóri okkar Reykvíkinga, sem situr í umboði sjálfs sín og Sjálfstæðisflokksins, hefur lýst því yfir að Óskar Bergsson, borgarfulltrúi Framsóknar og Guðni Ágústsson, formaður flokksins séu heiðursmenn og hann eigi ekki við þá, þegar hann segir að framsóknarmenn beri ábyrgð á því hvernig fyrir miðborginni er komið.með því að draga taum og hygla verktökum og peningamönnum sem eru að láta miðborg Reykjavíkur drabbast niður.

Gott og vel. Eftir standa tæplega 12 þúsund framsóknarmenn sem hann á þá við, eða hvað?

Ég skrifaði Ólafi F bréf um daginn, þar sem ég óskaði eftir skýringum á þessu, en hef engin svör fengið. Hann hefur viku í viðbót, samkvæmt eðlilegri stjórnsýslu.

Þetta eru hrein meiðyrði hjá borgarstjóranum, sem hann verður að draga til baka, ætli hann ekki að fá þau dæmd dauð og ómerk, nema hann útskýri mál sitt.

Duglausir fjölmiðlar þessa lands, þá sérstaklega RÚV ohf, sem birti þessa vitleysu upphaflega, elta hann ekkert uppi og krefja hann um útskýringar. Það hentar líklegast ekki Sjálfstæðisflokknum, svo Páll Magnússon, Bogi Ágústsson, Elín Hirst, Þorsteinn Pálsson, Styrmir Gunnarsson og Ólafur Stephensen láta það alveg eiga sig.

Einkarekstur, einkaframkvæmd, einkavæðing og rassvasakapítalismi

Ég býst við að þessi einkahugtök verði mikið í umræðunni á næstunni. Þau hafa verið notuð og misnotuð mikið undanfarið en gagnvart opinberum rekstri eiga þau öll við í einhverjum tilfellum. Þegar þau henta. Það er þegar samkeppni er tryggð og þegar fjármögnun er ekki mikil.

Í öðrum tilfellum henta þau ekki.

Einkavæðing ríkisfyrirtækja sem eru í samkeppnisrekstri er bráðgóð og hefur leyst mikinn kraft úr læðingi og aukið verðmætasköpun gífurlega, sbr bankana. Alveg eins góð og hún er er hún slæm þegar hún á ekki við og einhverjum einkaaðilum er færð einokunaraðstaða eða gæði sem einungis væri möguleg að komast í nema í krafti almannahagsmuna. Það er rassvasakapítalismi, sem ber að forðast og hefur tekist nokkuð vel að greina þar á milli hingað til. Eru orkufyrirtækin dæmi um fyrirtæki sem ekki á að einkavæða af þeim sökum.

Sama á við um einkarekstur. Ef hægt er að koma á virkri samkeppni um framkvæmd opinbers reksturs, sem einkaaðilar geta eðli málsins samkvæmt alveg eins framkvæmt er um að gera að skoða kosti þess. Á sama hátt er tóm vitleysa að færa rekstur til einkaaðila ef ekki er hægt að framkvæma raunveruleg samkeppnisútboð. Þá verður verðmyndunin óeðlileg og hætt er við að verðin verði ekki hagstæð fyrir kaupanda þjónustunnar. Einkaaðilinn græðir þar með á aðstöðu sinni. Það er rassvasakapítalismi, sem ber sífellt að vera á verði gagnvart. Eru þjónustufyrirtæki á heilbrigðissviði og sérfræðiþjónusta ýmiskonar mér ofarlega í huga þar.

En hættulegasta sviðið af þessum einkasviðum er einkaframkvæmdin. Þar getur rassvasakapítalisminn fengið öllu ráðið ef ekki er farið að með gát og skekkt alla ákvarðanatöku. Það ríkir rassvasakapítalismi stjórnmálanna, hættulegasti rassvasakapítalismi af þeim öllum, þar sem stórum fjárhæðum er skóflað af efnahagsreikningi dagsins í dag yfir á rekstrarreikning komandi kjörtímabila eða farið í fjárfestingar sem borgaðar verða seinna, löngu eftir að umboð þess sem ákvörðunina tók er runnið út.

Það er freistandi fyrir stjórnmálamenn sem hafa ekki getað aflað stuðnings til fjárfestinga að flýta framkvæmdum með því að setja þau í einkaframkvæmd. Á þann hátt er hægt að láta framkvæmdir hefjast á kjörtímabili viðkomandi og hægt að innheimta atkvæði fyrir í framhaldinu.

En á endanum er það alltaf almenningur sem borgar, í formi skatta eða gjalda. Þá skattheimtu hafa stjórnmálamenn framtíðarinnar ekkert um að segja. Þeir eru bundnir í gömlum atkvæðum, sem verður að teljast vafasamt gagnvart lýðræðinu og heftir möguleika á að bregðast við breytilegum þörfum samfélagsins. Einkaframkvæmd getur alveg átt við í einhverjum tilfellum, en í fjárfestingaþungum verkefnum á hún ekki við og er alls ekki réttlætanleg.

Það er vegna þess að opinberir aðilar hafa aðgengi að mun betri lánakjörum en einkaaðilar og hið opinbera gerir ekki sömu kröfu um arðsemi eigin fjár. Það er á engan hátt réttlætanlegt að almenningur eigi að borga þann kostnaðarauka sem í vaxtamuninum felst, bara vegna stundarhagsmuna stjórnmálamannsins eða pólitískrar ofsatrúar hans. Í þeim tilfellum þar sem reksturinn er stærsti hluti útgjaldanna getur dæmið hins vegar snúist við, en af einhverjum ástæðum virðist engin umræða vera um einkaframkvæmd í þeim tilfellum. Bara þegar fjármagnseigendur sjá möguleika á að koma peningunum sínum í örugga vinnu.

Tökum sem dæmi samgöngumannvirki eins og Suðurlandsveginn nýja. Þetta framkvæmd upp á 7-8 milljarða þegar hann er kominn alla leið. Hvert prósent í mun í lánakjörum eru 70-80 milljónir á ári. Milljónir sem væri hægt að nýta í annað, ár eftir ár. Bara ekki á yfirstandandi kjörtímabili viðkomandi ráðherra.

Í öllum þessum einkadæmum þarf að stíga varlega til jarðar og láta ekki glepjast af stundarhagsmunum. Þar hefur Sjálfstæðisflokkurinn stundað mikið trúboð, hvattur áfram af flokksmönnum sínum í viðkomandi geirum, með vísun í hin og þessi dæmi, sem sum eiga við en önnur ekki, sbr Spöl sem er ekkert annað en opinbert fyrirtæki. Því miður eru sterkar vísbendingar um að Samfylkingin muni ekki standa nægjanlega góðan vörð gagnvart þessari rassvasakapítalismavæðingu, ef marka má yfirlýsingar feginna íhaldsráðherra sem segjast nú geta gert hluti sem þeir höfðu aldrei getað gert með Framsókn í ríkisstjórn. Sér og sínum til stundargróða og hagsbóta, en til kostnaðarauka fyrir allan almenning.

Loftslagsmál og sannleikurinn

Al Gore og fleiri þeir sem vara við afleiðingum gróðurhúsaáhrifanna hafa gerst sekir um að fara frjálslega með í sínum málflutningi.

Það er slæmt, því það er engin þörf á því að vera að mála ástandið svartara en það er. Það er nefnilega alveg nógu svart. Hversu svart það er og hversu öruggt það sé að það sé það svart er á reiki, eðli málsins samkvæmt, enda um flókið samspil margra þátta sem hver um sig er undirorpinn óvissu.

Það hafa þeir sem segja að ekkert þurfi að gera nýtt sér, sem eru margir hverjir í stríði til að verja eigin hagsmuni. Þeir grípa hverja staðleysu og ýkju og blása hana upp og telja það rök fyrir því að allt sé þetta bábilja og vitleysa.

Í stríði er það sannleikurinn sem tapar fyrst. Það á við hér eins og annarsstaðar.

Þessi umræða, eins og ESB umræðan og margar fleiri flóknari umræður verða auðveldlega fórnarlömb skotgrafarumræðu, þar sem fyrirsagnaryfirlýsingar sem eiga greiða leið inn í fjölmiðla eru aðalvopnið. Mogginn og Spegillinn hafa reynt að halda úti umræðu um málið, en alltaf virðist umræðan fara í sama farið. Afar lítið rými er gefið hér sem og erlendis fyrir dýpri umræðu á almennum vettvangi um loftslagsmál og afleiðingar þeirra aðgerða sem grunnhyggnir stjórnmálamenn eins og George Bush hafa farið í, með þessari fáránlegu etanolvæðingu sinni, sem er í besta falli CO2-neutral en hefur snarhækkað matvælaverð á heimsmarkaði.

Sem betur fer er verið að hefja tilraunaframleiðslu á eldsneyti með þörungum, sem er mikið mun skynsamlegri aðferð og hægt að stunda víða um heim, án þess að taka rými frá matvælaframleiðslu, og bestu staðirnir fyrir þá framleiðslu eru einmitt núverandi olíuríki, þannig að hætta á stórkostlegum hagsmunaárekstrum ætti að vera minni en ella. Því miður heyrir maður að einkaleyfi séu mjög útbreidd í þessari þróun, svo almenn framleiðsla með þörungum gæti tafist vegna kostnaðar við einkaleyfisgjöld, en fljótandi eldsneyti verður framleitt með þörungum í framtíðinni. Ég spái því.

Við höfum ekki tíma fyrir grunnhyggna fyrirsagnaumræðu. Það þarf að fara í aðgerðir á heimsvísu til að stemma stigu við hækkandi hitastigi og þar megum við ekki skorast undan, ekki í okkar daglega lífi og heldur ekki í nýtingu orkuauðlinda okkar. Niðurdæling koltvísýrings sem verið er að rannsaka er svo eitthvað sem miklar vonir eru bundnar við til lengri tíma, sem og endurheimt gróðurlendis, en það leysir okkur alls ekki undan okkar ábyrgð á öðrum sviðum. Það þarf að berjast á öllum vígstöðvum.

Til að ná árangri þarf sýn, klár markmið og skilgreindar leiðir til að ná þeim, ásamt kjark og samstöðu til að fara þá leið sem vörðuð er. Meðan ríkisstjórnarflokkarnir tala algerlega í austur og vestur er því miður litlar líkur á að við náum miklum árangri. Líkurnar á að við fáum rými til að nýta orkuauðlindir okkar í þágu heimsbyggðarinnar minnka eftir því sem tíminn líður og ekkert er verið að gera í að tala fyrir því sjónarmiði okkar sem þó var tekið tillit til síðast og ætti því að vera auðveldara í þetta skiptið. En nei, stjórnarandstöðuhluti Samfylkingarinnar vill ekki nýta auðlindirnar og svo virðist sem Sjálfstæðisflokkurinn og ríkisstjórnarhluti Samfylkingarinnar ætli að láta það yfir sig ganga.

Það er ábyrgðarhluti...

Atvinnuleysi stjórntæki ríkisstjórnarinnar?

Gylfi Arnbjörnsson framkvæmdastjóri ASí er farinn að hafa sömu áhyggjur og ég lýsti í færslu fyrir skömmu, að ríkisstjórnin sé viljandi að keyra atvinnustigið niður til að kæla hagkerfið.

Manni kemur ekkert á óvart að íhaldinu hugnist hæfilegt atvinnuleysi, enda lækkar það launataxtana en hvað Samfylkingin er að hugsa er mér ráðgáta.

Líklegast sér Samfylkingin hag í því að auka verkalýðsvitund sem óhjákvæmilega fylgdi auknu atvinnuleysi, nema hún sé einfaldlega að koma sér upp stjórntæki sem þarf til, gengjum við í ESB og hagsveiflan þar og hér væri ekki í takt. Þá væri bindiskylda og atvinnuleysi þau stjórntæki sem eftir væru eftir að stýrivaxtatækið væri tekið af okkur.

Af tveimur vondum kostum vel ég verðbólgu umfram atvinnuleysi. Árangur áfram - ekkert stopp

Jafnaðarmannaflokkur Íslands - öfugur Hrói Höttur í raun?

Ríkisstjórn Samfylkingarinnar og Sjálfstæðisflokks virðist ekkert vera að gera til að aðstoða Seðlabankann við að ná þeim markmiðum sem ríkisstjórnin hefur sjálf sett honum.

Þess vegna verður Seðlabankinn að hafa stýrivexti hærri lengur en ella.

Á meðan græða fjármagnseigendur feitt en þeir sem skulda blæða. Þetta er hrein millifærsla milli þessara hópa.

Svo sem ekkert í andstöðu við hugmyndafræði Sjálfstæðisflokksins, en er það sú jafnaðarstefna sem Samfylkingin ætlar að kenna sig við?

Samgönguráðherra í þröngri stöðu

Kristján L Möller stóð sig vel í Kastljósinu í gær. Hann skilur betur en margir í hans flokki hvað það er að vera ráðherra.

Því fylgir nefnilega ábyrgð. Ábyrgð sem getur verið sárt að axla, en hann stendur sig mun betur en margir samráðherrar hans í því að axla hana. Kristján þarf hugsanlega á seinni stigum að ákveða veglínu Sundabrautar og auðvitað á hann ekki að gera sig vanhæfan til að taka þá ákvörðun, eins og Björn Bjarnason gerði t.d. þegar hann mælti með Þorsteini Davíðssyni f.v. aðstoðarmanni sínum í embætti héraðsdómara.

Þetta verða fjölmiðlamenn og aðrir að skilja og virða.

Hann getur aftur á móti ýtt á um að ferlinu öllu verði hraðað eins og kostur er, en um val á veglínu getur hann ekki tjáð sig strax.

Sama er með þessa ömurlegu stöðu sem er uppi á Reykjanesbrautinni. Hann er bundinn af lögum um opinber innkaup og fer eftir þeim. Það er leiðinleg staða að standa í sem ráðherra, en hann hefur manndóm í sér að fara að lögum.

Það er ekki Kristjáni að kenna að lögin eru svona. Í flestum tilfellum er líka afar gott að lögin séu eins og þau eru, enda sett til að koma í veg fyrir spillingu og sóun á almannafé, en í undantekningartilfellum þarf að vera heimilt að grípa til sérstakra ráðstafanna.

Hver þau tilfelli eru, þarf greinilega að skýra betur og ég sé ekki betur en að ráðherra sé að taka rétt á því máli.